Στο εισαγωγικό αυτό μάθημα θα παρουσιαστεί η εξελικτική πορεία της νεοελληνικής ποίησης, από τις απαρχές της έως την ποίηση της «γενιάς του ’30». Σε κάθε διδακτική ενότητα θα μελετηθούν ανώνυμοι και επώνυμοι ποιητές, με παράλληλες αναφορές στις εκάστοτε κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες, και θα αναλυθούν ποιητικά κείμενα των υπό εξέταση περιόδων. Θα εξεταστούν επίσης οι λογοτεχνικές γενιές και σχολές, τα ρεύματα και κινήματα, καθώς και τα κυριότερα λογοτεχνικά περιοδικά και συναφή έντυπα κάθε εποχής.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ

1. Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ (11oς-15ος αι.).
Το έπος του Διγενή Ακρίτη, Πτωχοπρόδρομος, Δημοτικό Τραγούδι.
2. ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΙΠΠΟΤΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΜΜΕΤΡΕΣ ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΩΝ
Καλλίμαχος και Χρυσορρόη, Βέλθανδρος και Χρυσάντζα, Λίβιστρος και Ροδάμνη, Φλώριος και Πλατζιαφλώρα, Ιμπέριος και Μαργαρώνα, Ιλιάς, Πόλεμος της Τρωάδος, Διήγησις του Αλεξάνδρου (Βίος Αλεξάνδρου ή Αλέξανδρος ο Βασιλεύς), Διήγησις πολυπαθούς Απολλωνίου του Τύρου, Αχιλληίς ή Διήγησις του Αχιλλέως, Διήγησις Βελισαρίου
3. ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ έως το 1669
Απόκοπος, Συμφορά της Κρήτης, Μάλτας Πολιορκία, Βοσκοπούλα, Ερωφίλη, Βασιλεύς ο Ροδολίνος, Ζήνων, Κατζούρμπος, Στάθης, Φορτουνάτος, Πανώρια, Θυσία του Αβραάμ, Ερωτόκριτος.
4. Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΑ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΑ ΜΕΡΗ (15ος-17ος αι.).
Ιστορία της Σωσσάνης, Iστορία του ρε της Σκότζιας με την ρήγισσα της Eγγλιτέρρας, Ιστορία του Ταγιαπιέρα.
5. ΧΡΟΝΙΚΑ
Ιστορία περί της συμφοράς και σκλαβίας του Μορέως, Χρονικό των Τόκκων, Χρονικό Γαλαξειδίου, Αληπασιάδες.
6. ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Καισάριος Δαπόντες, Αλέξανδρος Κάλφογλου, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Φιραρής, ανώνυμα στιχουργήματα.
7. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Αθανάσιος Χριστόπουλος, Ιωάννης Βηλαράς, Γεώργιος Σακελλάριος, Μιχαήλ Περδικάρης, ανώνυμοι δημιουργοί.
8. ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ
Διονύσιος Σολωμός, Ανδρέας Κάλβος, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Λορέντζος Μαβίλης.
9. ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ
Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός, Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Αλέξανδρος και Παναγιώτης Σούτσος. Θεόδωρος Ορφανίδης, Ιωάννης Καρασούτσας, Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος, Σπυρίδων Βασιλειάδης, Αχιλλέας Παράσχος.
10. ΝΕΑ ή και ΔΕΥΤΕΡΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ–ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
Κωστής Παλαμάς, Ιωάννης Πολέμης, Γεώργιος Δροσίνης, Κώστας Κρυστάλλης, Ιωάννης Γρυπάρης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γεώργιος Βιζυηνός.
11. Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΩΣ ΤΟ 1930 (α). Κ. Π. Καβάφης, Άγγελος Σικελιανός.
12. Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΩΣ ΤΟ 1930 (β). Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Κ. Γ. Καρυωτάκης, Γιωσέφ Ελιγιά, Ρήγας Γκόλφης, Ρώμος Φιλύρας, Καίσαρ Εμμανουήλ, Τέλλος Άγρας, Τεύκρος Ανθίας.
Περιοδικά της δεκαετίας του ’20: Ο Νουμάς, Μούσα, Φιλική Εταιρία, Νέα Εστία, Ελληνικά Γράμματα, Νεοελληνικά Γράμματα, Νέα Επιθεώρηση, κ.ά..
13. ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ-ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

Στο εισαγωγικό αυτό μάθημα θα παρουσιαστεί η εξελικτική πορεία της νεοελληνικής πεζογραφίας, από τις απαρχές της έως την πεζογραφία της «γενιάς του ’30». Εκτός από μυθιστορήματα και διηγήματα της κάθε περιόδου, θα εξεταστούν και κείμενα που μόνον ειδολογικά εμπίπτουν στον χώρο της πεζογραφίας (όπως π.χ. Χρονικά), αλλά και κείμενα που διακρίνονται για την ιδιαίτερη συμβολή τους στην κίνηση των ιδεών της εποχής τους (π.χ. κείμενα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού). Θα εξεταστούν επίσης οι λογοτεχνικές γενιές και σχολές, τα ρεύματα και κινήματα, καθώς και τα κυριότερα λογοτεχνικά περιοδικά και συναφή έντυπα κάθε εποχής.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΧΡΟΝΙΚΑ
Χρονικό Αποστασίας Διονυσίου Φιλοσόφου
3. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (Διασπορά, Τυπογραφεία, Βιβλία, Ιδέες)
Ιώ. Μοισιόδακας, Δ. Καταρτζής, Ο κύκλος του Καταρτζή, Δ. Φιλιππίδης, Γρ. Κωνσταντάς, Ρήγας, «Ανώνυμος ο Έλλην», Η μάχη των Φυλλαδίων.
4. ΔΙΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
«Ο Ανώνυμος του 1789», Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών, Έρωτος Αποτελέσματα, Ο Παπατρέχας, Ο Λογιώτατος Ταξιδιώτης, Ο Πατεράγιος και ο Φιλάληθος.
5. ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ
Διονύσιος Σολωμός Διάλογος, Η Γυναίκα της Ζάκυνθος, Ανδρέας Λασκαράτος Τα Μυστήρια της Κεφαλλονιάς.
6. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ (α)
Στέφανος Ξένος, Παύλος Καλλιγάς, Λέων Μελάς
7. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ (β)
Κωνσταντίνος Ράμφος, Εμμανουήλ Ροΐδης, Δημήτριος Βικέλας.
8. ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Η Φόνισσα, Γεώργιος Βιζυηνός Το αμάρτημα της μητρός μου, Χρήστος Χρηστοβασίλης Ο παπα-Αντριάς, Η Πομπεμένη, Ανδρέας Καρκαβίτσας Η Λυγερή.
9. ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Γιάννης Ψυχάρης, Αλέξανδρος Πάλλης, Αργύρης Εφταλιώτης.
10. ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ–ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ–ΚΡΙΤΙΚΗ–ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
11. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΙ
Καλλιρρόη Παρρέν, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, Πηνελόπη Δέλτα.
12. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΗΓΗΜΑ
Κωνσταντίνος Θεοτόκης Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος Φθινόπωρο, Αννιώ, Γρηγόριος Ξενόπουλος Πετριές στον ήλιο.
13. «ΑΛΗΤΟΓΡΑΦΙΑ»
Δημοσθένης Βουτυράς Οι αλανιάρηδες, Χαμένα κορμιά, Πέτρος Πικρός Σα θα γίνουμε άνθρωποι, Τουμπεκί.

1. Περιεχόμενο:
α. Eισαγωγικά.
Δομισμός-Σημειολογία-Σημειωτική.
O G. Vico και η Nέα Eπιστήμη.
O δομισμός κατά τον Piaget.
Tι είναι δομισμός;
β. Tο δομικό εγχείρημα.
γ. H απλοποίηση της μορφής.
Oι απλές μορφές του André Jolles.
Oι δραματικές καταστάσεις του Étienne Souriau.
δ. Προς μια δομική ποιητική της μυθοπλασίας.
2. Eξεταστέα ύλη:
Σύμφωνα με το περιεχόμενο του μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος:
α. Eισαγωγή: ορισμός του πεδίου και του αντικειμένου της κριτικής της λογοτεχνίας· οι προϋποθέσεις και τα στάδια διαμόρφωσης του κριτικού λόγου· αισθητικές τάσεις.
β. H κριτική σχολή των Eπτανήσων: η θεωρία της ποιητικής πράξης.
γ. H αθηναϊκή κριτική το 19ο αιώνα: από το γλωσσικό έλεγχο στον αισθητικό προβληματισμό της κριτικής σκέψης.
δ. Oι θεωρητικές προοπτικές και η συστηματοποίηση της λογοτεχνικής κριτικής κατά τον 20ό αιώνα.
2. Aνθολογία κριτικών κειμένων.
3. Eξεταστέα ύλη:
α. Oι παραδόσεις του μαθήματος.
β. Eπιλογή βιβλιογραφίας που δίνεται στην αρχή του εξαμήνου.

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η όσμωση του αισθητικού με τον «εθνικό» λόγο και η παράλληλη διεκδίκηση του ρόλου του «εθνικού» ποιητή, όπως εκδηλώνονται στο πεδίο της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τις αρχές του 19ου ως τα μέσα του 20ού αιώνα. Ξεκινώντας από την εξέταση των ιδρυτικών εκδοχών του σχήματος που μας απασχολεί, οι οποίες αναδύονται στα ρομαντικά χρόνια (Σολωμός, Κάλβος, Α. Ρ. Ραγκαβής, Δ. Παπαρρηγόπουλος, Α. Βαλαωρίτης), θα ανιχνεύσουμε τις τροποποιήσεις και τις μεταλλάξεις του σχήματος αυτού, από τον Παλαμά και τον Καβάφη ως τον Σεφέρη, τον Ελύτη και τον Εγγονόπουλο. Στο πλαίσιο αυτής της πλατιάς διερεύνησης οι ποιητικές στρατηγικές θα συνεξεταστούν, αφενός, με τις διαδικασίες της θεσμικής συγκρότησης του λογοτεχνικού πεδίου και, αφετέρου, με τις ποικίλες νοηματοδοτήσεις του “εθνικού” στην ιστορική διάρκεια.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού 19ου αιώνα, του αιώνα των φιλελεύθερων κινημάτων, του εθνικού πατριωτισμού, των επαναστάσεων, αλλά και του αιώνα της αφήγησης, είναι η οργάνωση των ανθρώπινων συλλογικοτήτων σε εδαφικά προσδιορισμένες επικράτειες, που λειτουργούν πολιτικά με τη μορφή του έθνους-κράτους. Γνήσια προϊόντα της νεωτερικότητας, το έθνος-κράτος και το μυθιστόρημα αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά, ίσως, δείγματα της καινούριας πολιτισμικής συνείδησης, που αφήνει ως κληρονομιά η εποχή «των Φώτων». Η στενή σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ έθνους και μυθιστορήματος εντοπίζεται σε πολλά και πολλαπλά επίπεδα. Οι συνεχείς απόπειρες των συγγραφέων για τη δημιουργία του νεοελληνικού μυθιστορήματος καθώς και η σταδιακή πύκνωση της παραγωγής, στα χρόνια 1830-1880, αποτελούν ικανές ενδείξεις για τους παράλληλους δρόμους που βάδισαν το μυθιστόρημα και το νεοσύστατο έθνος κράτος μέχρι να βρουν το δικό τους δρόμο. Από αυτή τη σκοπιά, θα άξιζε να δούμε τη μυθοπλαστική αφηγηματική πεζογραφία ως μια μορφή λογοτεχνικής παραγωγής που εμπλέκεται άμεσα με την παραγωγή της ιδεολογίας και της κουλτούρας, στην κρίσιμη πεντηκονταετία (1830-1880) του «πρότυπου βασιλείου». Στο μάθημα εξετάζονται παραδειγματικά πέντε «καταστατικά» αφηγήματα (Παναγιώτης Σούτσος, Λέανδρος˙ Γρηγόριος Παλαιολόγος, Ζωγράφος˙ Παύλος Καλλιγάς, Θάνος Βλέκας˙ Εμμ. Ροΐδης, Πάπισσα Ιωάννα˙ Δημ. Βικέλας, Λουκής Λάρας) που αναδεικνύουν τη σχέση της αφήγησης με την εθνική ιδεολογία αλλά και τη μακρά πορεία προς την κατάκτηση του μυθιστορήματος.

1. Περιεχόμενο:
α. Γενικές μεθοδολογικές αρχές.
β. Θεοτόκης και κριτική: Θα εξετάσουμε τις απόψεις της κριτικής σχετικά με το έργο του Θεοτόκη.
γ. Ανάλυση κειμένων: Θα αναλύσουμε όλο το λογοτεχνικό έργο του Θεοτόκη, που αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση συγγραφέα που ασχολήθηκε με τα ανθρώπινα πάθη.
2. Εξεταστέα ύλη:
Σύμφωνα με τα περιεχόμενα του μαθήματος.
3. Βιβλιογραφία:
Δίνεται στο μάθημα.

1. H πορεία του νεοελληνικού λυρισμού από την ερωτική ποίηση της Aναγέννησης έως την ποίηση της δεκαετίας του 1970.
2. Tα γενικά χαρακτηριστικά κάθε ποιητικής περιόδου: ποιητική γλώσσα, εικόνες, θέματα.
3. Aντιπροσωπευτικά κείμενα.
H ύλη για τις εξετάσεις και η βιβλιογραφία ανακοινώνεται στην αρχή του εξαμήνου.

Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι χρήσεις στοιχείων του αρχαίου μύθου στη νεοελληνική ποίηση, από τα ρομαντικά χρόνια έως και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Στις πρώτες συναντήσεις θα επιχειρήσουμε τη διασάφηση συναφών μεθοδολογικών προβλημάτων και ζητημάτων ορολογίας και θα εξετάσουμε τις ευρύτερες θεωρητικές και πολιτισμικές συνιστώσες, καθώς και τα ευρωπαϊκά συμφραζόμενα του αντικειμένου μας. Στη συνέχεια θα μελετήσουμε σημαντικά δείγματα νεοελληνικής αρχαιόμυθης ποίησης, εστιάζοντας την προσοχή μας στις χρήσεις και τις λειτουργίες του αρχαίου μύθου στο πλαίσιο των κεντρικών αισθητικών ρευμάτων του 19ου και του 20ού αιώνα (ρομαντισμός-νεοκλασικισμός, παρνασσισμός, συμβολισμός, μοντερνιστικά ρεύματα του μεσοπολέμου και των μεταπολεμικών χρόνων).

Το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα είναι κεφαλαιώδες για την ευρωπαϊκή λογοτεχνία αφού ορίζει το μοντέρνο, την νεωτερικότητα τόσο ως πολιτισμική κατάσταση όσο και ως καλλιτεχνικό αίτημα. Αφού διερευνήσουμε τα πολλαπλά συμφραζόμενα και διατρέξουμε τις βασικές συνιστώσες που προσδιορίζουν την νέα συνείδηση, θα επικεντρωθούμε στα κυριότερα ρεύματα της ευρωπαϊκής ποίησης που, κατά κάποιον τρόπο, την εκφράζουν, (εκφάνσεις του ρομαντισμού, αισθητισμό, παρακμή, παρνασσισμό, συμβολισμό, καθαρή ποίηση κ.ά.) ενώ συγχρόνως θα εξετάσουμε σε ποιον βαθμό η ελληνική ποίηση συντονίζεται με αυτήν.

Στο εισαγωγικό αυτό μάθημα θα μελετηθεί η νεοελληνική ποίηση της περιόδου 1930-1980, ξεκινώντας από τη γενιά του ’30, προχωρώντας στην πρώτη και τη δεύτερη μεταπολεμική γενιά και φτάνοντας μέχρι τα πρώτα φανερώματα της γενιάς του ’70. Θα συζητηθούν γενεαλογικά, ιδεολογικά και τεχνοτροπικά ζητήματα, καθώς και θέματα όπως η πρόσληψη του μοντερνισμού και του υπερρεαλισμού, η σχέση των ποιητών με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής τους και η μετάβαση από τον έμμετρο στον ελεύθερο στίχο. Θα αναλυθούν αντιπροσωπευτικά ποιήματα των υπό εξέταση ποιητών.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ
1. Η γενιά του ’30: γενεαλογικά, ιδεολογικά, τεχνοτροπικά ζητήματα
2. Γιώργος Σεφέρης
3. Οδυσσέας Ελύτης
4. Γιάννης Ρίτσος
5. Υπερρεαλισμός, Ι
6. Υπερρεαλισμός, ΙΙ
7. Πρώτη μεταπολεμική γενιά
α) κοινωνικοπολιτική ποίηση (Μανόλης Αναγνωστάκης, Τίτος Πατρίκιος, Άρης Αλεξάνδρου κ.ά.)
β) υπαρξιακή ποίηση (Τάκης Σινόπουλος, Νίκος Καρούζος κ.ά.)
γ) υπερρεαλίζουσα ποίηση (Μίλτος Σαχτούρης, Δ.Π. Παπαδίτσας κ.ά.)
8. Δεύτερη μεταπολεμική γενιά, Ι
9. Δεύτερη μεταπολεμική γενιά, ΙΙ
10. Η γενιά του ’70, Ι
11. Η γενιά του ’70, ΙΙ

Στο εισαγωγικό αυτό μάθημα οι φοιτητές θα έρθουν σε επαφή με το έργο ορισμένων από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες πεζογράφους της περιόδου 1930-1980. Θα εξεταστούν γενεαλογικά, ιστορικά, ιδεολογικά και αφηγηματολογικά ζητήματα και θα αναλυθούν αντιπροσωπευτικές σελίδες των υπό εξέταση μυθιστορημάτων και διηγημάτων.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ
1. Γενική εισαγωγή
2. ΣτρατήςΜυριβήλης, Η ζωή εν τάφω (1924/1930)
3. Κοσμάς Πολίτης, Το λεμονοδάσος (1930)
4. Γιάννης Σκαρίμπας, Το θείο τραγί (1933)
5. Μ. Καραγάτσης, Η μεγάλη χίμαιρα (1936/1953)
6. Μέλπω Αξιώτη, Δύσκολες νύχτες (1938)
7. Νίκος Καζαντζάκης, Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946)
8. Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Τα ψάθινα καπέλα (1946)
9. Στρατής Τσίρκας, Ακυβέρνητες πολιτείες (1960-65)
10. Γιώργος Ιωάννου, Για ένα φιλότιμο (1964)
11. Άρης Αλεξάνδρου, Το κιβώτιο (1974)
12. Γιώργος Χειμωνάς, Ο αδερφός (1976)
13. Αλέξανδρος Κοτζιάς, Αντιποίησις αρχής (1979)

Από τις απαρχές της τον δέκατο ένατο αιώνα μέχρι τις μέρες μας, η συγκριτική γραμματολογία αποτελεί έναν κλάδο της επιστήμης της φιλολογίας ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή επαναπροσδιορισμό, αφού επαναδιαμορφώνεται υπό το φως τόσο των εξελίξεων της μελέτης της λογοτεχνίας –της ιστορίας, της κριτικής και της θεωρίας της, όσο και των θεωρητικών προβληματισμών και μεθοδολογικών μετασχηματισμών που επιτρέπουν, αν όχι επιβάλλουν, και οι εξελίξεις στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Το μάθημα έχει στόχο να εισαγάγει τους φοιτητές στις συγκριτολογικές σπουδές. Θα εξεταστούν ζητήματα ιστορικά (όπως η γένεση και η ιστορική εξέλιξη της επιστήμης), μεθοδολογικά (όπως ζητήματα ορολογίας, μεθοδολογίας και πρακτικών) και θεωρητικά (όπως ζητήματα επιστημολογίας και διεπιστημονικότητας), έτσι ώστε οι φοιτητές να αποκτήσουν το απαραίτητο κριτικό λεξιλόγιο και θεωρητικό υπόβαθρο απαραίτητα για τις λογοτεχνικές σπουδές.

1. Περιεχόμενο του μαθήματος:
α. Συνοπτική θεώρηση της νεότερης ευρωπαϊκής δραματουργίας.
β. Περίοδοι της νεοελληνικής δραματουργίας.
γ. Nεοκλασικιστική τραγωδία και ρομαντικό ιστορικό δράμα στο 19ο αιώνα.
δ. H κωμωδιογραφική παράδοση: πολύπρακτη και μονόπρακτη κωμωδία, κωμειδύλλιο, επιθεώρηση.
2. Kείμενα:
α. Aντ. Mάτεση, O Bασιλικός.
β. Δ.K. Bυζάντιου, H Bαβυλωνία.
γ. Γρ. Ξενόπουλου, Tο μυστικό της κοντέσσας Bαλέραινας.
δ. N. Kαζαντζάκη, O πρωτομάστορας.
ε. Άγγ. Σικελιανού, Σίβυλλα.
στ. Γ. Σεβαστίκογλου, Kωνσταντίνου και Eλένης.
ζ. Hλ. Bενέζη, Mπλοκ C.
η. Iάκ. Kαμπανέλλη, H αυλή των θαυμάτων.
3. Eξεταστέα ύλη:
α. Oι παραδόσεις του μαθήματος.
β. Eπιλογή βιβλιογραφίας που δίνεται στην αρχή του εξαμήνου.

Στο μάθημα εξετάζεται η ποίηση και η ποιητική του Κ. Π. Καβάφη, με παράλληλη έμφαση στα βασικά κριτικά κείμενα που γράφτηκαν (1903-1973) για το έργο του. Στόχος του μαθήματος είναι η ανάδειξη της σχέσης του Καβάφη με την «ανανεωμένη ποιητική παράδοση», η ανάλυση των τεχνοτροπικών και θεματικών παραμέτρων της ποίησης του καθώς και η πρόσληψή τους από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες της κριτικής. Το μάθημα έχει ως στόχο να εισάγει τους φοιτητές στις «καβαφικές σπουδές», θέτοντας ταυτόχρονα ζητήματα για την εποχή του Καβάφη, τη σχέση της εξω-ελλαδικής λογοτεχνικής παραγωγής με το ελλαδικό κέντρο, τη γενεαλογία του «μοντέρνου», και τις αναγνωστικές πρακτικές.

Περιεχόμενο:

Θεωρία του ποιητικού λόγου:
α) H λογοτεχνικότητα κατά τους ρώσους φορμαλιστές.
β) H αισθητική της Σχολής της Πράγας.
γ) H σχολή Jakobson.
δ) H σχολή Hjelmslev.
ε) H σχολή Greimas.
στ) Μεταδομικές τάσεις (J. Kristeva, H. Meschonnic κ.ά.).

Μεθοδολογίες και τεχνικές ποιητικής ανάλυσης.
Εφαρμογές:
Αναλύσεις ποιητικών κειμένων της παράδοσης (από τον Σολωμό και τον Κάλβο ως τη γενιά του Σικελιανού, του Καβάφη, του Βάρναλη).

Εξεταστέα ύλη:
α. Θεωρία της ποίησης (σύμφωνα με το αναλυτικό περιεχόμενο του μαθήματος).
β. Μεθοδολογίες ποιητικής ανάλυσης.
γ. Ανάλυση ποιητικών κειμένων (παραδοσιακή ποίηση-ανανεωμένη παράδοση).

Βιβλιογραφία:
Θα διανεμηθεί στη διάρκεια του μαθήματος.

Σκοπός του μαθήματος είναι η διερεύνηση των αισθητικών προσανατολισμών της ελληνικής μοντέρνας ποίησης, η εξοικείωση με τα ευρύτερα πνευματικά και ιδεολογικά της συμφραζόμενα, η επισκόπηση του έργου ορισμένων από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της και η κριτική προσέγγιση χαρακτηριστικών ποιητικών τους κειμένων.
Το μάθημα μοιράζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος θα συζητήσουμε τα γενικά χαρακτηριστικά της ποιητικής «γενιάς του ’30», λαμβάνοντας υπόψη τη δραστική αναθεώρησή τους που επιχειρείται στις μέρες μας, και θα αναζητήσουμε τα κεντρικά αισθητικά πρότυπα της μοντέρνας ποίησης (αγγλοσαξονικός μοντερνισμός-γαλλικός υπερρεαλισμός). Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος θα εξετάσουμε τις ιδεολογικές και αισθητικές αντινομίες που σημαδεύουν την εμφάνιση της μοντέρνας ποίησης στην πνευματική ζωή του ελληνικού μεσοπολέμου και θα εστιάσουμε στο αίτημα της «ελληνικότητας», διακρίνοντας τις διαφορετικές εκδοχές του. Στο τρίτο μέρος θα προσεγγίσουμε το έργο ορισμένων βασικών εκπροσώπων της ελληνικής μοντέρνας ποίησης (Γ. Σεφέρης, Οδ. Ελύτης, Ν. Κάλας/Ν. Ράντος, Α. Εμπειρίκος, Ν. Εγγονόπουλος, Γ. Ρίτσος) και θα ασκηθούμε στη συστηματική ανάγνωση ποιητικών τους κειμένων.

Αν οι τελευταίες δεκαετίες του 18ου και οι πρώτες του 19ου αιώνα χαρακτηρίζονται από μια σειρά επαναστάσεων (από την βιομηχανική επανάσταση, στην αμερικανική, την γαλλική καθώς και τις πολυάριθμες εθνικές επαναστάσεις στην Ευρώπη), ο ρομαντισμός αποτελεί, κατά μια έννοια, την έκφραση του πνεύματος της επανάστασης σε επίπεδο καλλιτεχνικό. Αφού εξετάσουμε τις αιτίες που οδήγησαν στην δημιουργία καινούργιων καλλιτεχνικών αιτημάτων που έφεραν στο προσκήνιο το υποκείμενο και εξέφρασαν νέα ενδιαφέροντα, θεωρητικού προβληματισμού αλλά και λογοτεχνικής πρακτικής, θα μελετήσουμε την λογοτεχνία του ρομαντισμού στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλωσσικές παραδόσεις καθώς και στην ελληνική του ιδιαιτερότητα.

Θα εξεταστεί και θα αναλυθεί το ποιητικό έργο του Kαρυωτάκη καθώς και οι μεταφράσεις του τόσο από ιδεολογική όσο και από σημασιακή άποψη. Θα ερευνηθούν οι σχέσεις του ποιητή με ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα καθώς και με τους ποιητικούς του προγόνους.

Η νεοελληνική μεταπολεμική λογοτεχνία, όπως, άλλωστε, και η αντίστοιχη ευρωπαϊκή, αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό έργων τα οποία αντλούν τη θεματολογία τους από τα γεγονότα του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, από την κατεξοχήν, δηλαδή, οριακή ιστορική εμπειρία που σφράγισε τον εικοστό αιώνα. Συμμετέχοντας στο συνολικό πολιτισμικό σχέδιο συγκρότησης και διατήρησης της συλλογικής μνήμης, η μεταπολεμική πεζογραφία αναζήτησε στην ιστορία μια έγκυρη αφηγηματική σύμβαση που της επέτρεπε να οδηγηθεί σε ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές αναγωγές. Στο σεμινάριο αυτό εξετάζονται οι τρόποι με τους οποίους η λογοτεχνική μνημείωση του πρόσφατου ιστορικού (κατοχή, αντίσταση, εμφύλιος) παρελθόντος εγγράφεται στα ιδεολογικά, πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα της μεταπολεμικής περιόδου, τις «εκ των υστέρων» ανακατασκευές της ιστορικής μνήμης, τον τρόπο που βίωσε η μεταπολεμική κοινωνία τη σχέση της με το παρελθόν και το παρόν της.

Με βάση αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα από τα βυζαντινά γραμματειακά είδη δίνεται μία γενική επισκόπηση της ιστορίας των ειδών κατά περιόδους, από την ύστερη Αρχαιότητα έως το τέλος του Βυζαντίου, διερευνάται ο χαρακτήρας τους σε σχέση με το βυζαντινό πολιτισμό γενικά, και μελετάται ειδικότερα η αισθητική, πολιτική και κοινωνική τους διάσταση.

Το μάθημα διδάσκεται σε δύο αυτοτελή εξάμηνα. Στόχος του μαθήματος είναι η παρουσίαση και μελέτη επίλεκτων κειμένων της βυζαντινής ιστοριογραφίας, από το πρώιμο Βυζάντιο έως την πτώση της αυτοκρατορίας των Παλαιολόγων. Στο πρώτο εξάμηνο μεταφράζονται και σχολιάζονται αποσπάσματα από αττικίζοντες ιστορικούς, (Προκόπιος, Αγαθίας, Λέων Διάκονος, Μιχαήλ Ψελλός κ.ά.), καθώς και από χρονογράφους (Ιωάννης Μαλάλας, Πασχάλιον Χρονικό, Θεοφάνης Ομολογητής κ.ά.). Στο δεύτερο εξάμηνο εξετάζονται ιστοριογραφικά κείμενα του 12ου -15ου αι., με ιδιαίτερη έμφαση στο ιστορικό έργο της Άννας Κομνηνής, του Ευσταθίου Θεσσαλονίκης, του Νικήτα Χωνιάτη και των τεσσάρων ιστορικών της Αλώσεως. H εξέταση είναι προφορική και περιλαμβάνει ερωτήσεις από τα κείμενα που διδάχτηκαν και το σχολιασμό τους, αδίδαχτο κείμενο, βιογραφικά -εργογραφικά των ιστορικών και χρονογράφων καθώς και ερωτήσεις από τη σχετική βιβλιογραφία.

H διγλωσσία στα υστεροβυζαντινά γράμματα. Γένεση του δεκαπεντασύλλαβου. Ακριτικό έπος (γένεση του έπους και ιστορική του βάση, σχέση του με τα ακριτικά τραγούδια, οι διασκευές Grottaferrata και Escorial), Προδρομικά ποιήματα (συγγραφέας, σημασία τους για τη γνώση του βίου της εποχής), Σπανέας, Μιχαήλ Γλυκάς.
Περίοδος της Φραγκοκρατίας: ιστορική τοποθέτηση, «Χρονικό του Μορέως», «Χρονικό των Τόκκων». Τα βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα. Έμμετρες διασκευές μυθιστορημάτων. Ηθικοδιδακτική και αλληγορική ποίηση. Ποιήματα από τον κόσμο των ζώων.

H διγλωσσία στα υστεροβυζαντινά γράμματα. Γένεση του δεκαπεντασύλλαβου. Ακριτικό έπος (γένεση του έπους και ιστορική του βάση, σχέση του με τα ακριτικά τραγούδια, οι διασκευές Grottaferrata και Escorial), Προδρομικά ποιήματα (συγγραφέας, σημασία τους για τη γνώση του βίου της εποχής), Σπανέας, Μιχαήλ Γλυκάς.
Περίοδος της Φραγκοκρατίας: ιστορική τοποθέτηση, «Χρονικό του Μορέως», «Χρονικό των Τόκκων». Τα βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα. Έμμετρες διασκευές μυθιστορημάτων. Ηθικοδιδακτική και αλληγορική ποίηση. Ποιήματα από τον κόσμο των ζώων.

Το μάθημα καλύπτει απόψεις της λόγιας λογοτεχνικής παραγωγής της βασιλείας του Λέοντος ΣΤ του Σοφού και κάποιες μεταγενέστερες πηγές που αναφέρονται επίσης στη βασιλεία του. Κύριος άξονας του μαθήματος είναι το πώς εμφανίζεται ο ίδιος ο Λέων στα λογοτεχνικά έργα της περιόδου του (και λίγο αργότερα), με έμφαση στην Ιστοριογραφία και την Αγιολογία. Θα αναλυθούν, επίσης, και ορισμένα από τα ρητορικά κείμενα που έγραψε ο ίδιος ο αυτοκράτορας.

Βασικές έννοιες της παλαιογραφίας: Το χειρόγραφο, είδη χειρογράφων, ορολογία σχετική με τα χειρόγραφα. Γραφείς και γραφές, τα σφάλματα των αντιγραφέων. Εξέλιξη των χειρογράφων και της γραφής από την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο μέχρι και τους μεταβυζαντινούς χρόνους.

Το μάθημα εξετάζει από λογοτεχνική και πραγματολογική άποψη τμήματα από το έργο του Αγαθία (6ος αι. μ.Χ.). Μέσα από το έργο του ο Αγαθίας θα αντιμετωπισθεί ως ένας πολυτάλαντος συγγραφέας και ποιητής, που οι επιδιώξεις του, ιδιαίτερα στις Ιστορίες του, ήσαν περισσότερο λογοτεχνικές παρά καθαρά επιστημονικές. Έμφαση θα δοθεί στην ανάγνωση του ιστορικού του έργου (Ιστορίαι σε 5 βιβλία), αλλά θα αναφερθούμε και σε ορισμένα επιγράμματά του.

Το πολιτισμικό υπόβαθρο του 12ου αιώνα. Η λογοτεχνική παράδοση. Η αναγέννηση ενός λογοτεχνικού είδους. Τα κείμενα του 12ου αιώνα. Σημασία και εξέλιξη του «πολιτικού» στίχου. Οι πρωτότυπες μυθιστορίες. Μεταφράσεις και διασκευές δυτικών μυθιστοριών. Οι θεωρίες για την προφορική παράδοση.